زندگی مدرن امروزی و تکنولوژی، واقعیتهایی است که امروزه، بر ما رخ مینماید که علاوه بر فراهم آوردن آسایش و راحتی، مشکلاتی را نیز دارد. از جمله آن ها کامپیوتر است که تقریباً در هر خانهای یافت میشود و علاوه بر استفادههای کاربردی، از آن برای سرگرمی و بازی نیز استفاده میشود. با توجه به تعطیلات تابستان که احتمالاً بچهها وقت بیشتری را با کامپیوتر بازی کردهاند و با شروع سال تحصیلی نیاز است که اینگونه بازیهای کنترل شود این مبحث را به فواید و آسیبها و راهکارهای استفاده محدود کامپیوتر توسط بچهها اختصاص دادهایم. تا با آغاز درس و مدرسه، بچهها توانسته باشند در استفاده محدود از آن عادت کرده باشند.
والدین باید در مورد بازیهای کامپیوتر واقعبین باشند و جالب و جذابیت آن را از نگاه فرزندان ببینند. بچهها برای بازی کردن با کامپیوتر دلایلی دارند که به آن ها اشاره میشود:
- مفرح و سرگرمکننده بودن
- رها شدن از تنشهای درونی: این بازیها برای مدتی هرچند کوتاه بچهها را از تنش و اضطراب دور میکند و همین امر موجب استفاده و اشتیاق مجدد آنها برای بازی دوباره میشود.
- از بین بردن کسالت و بیحوصلگی: که این امر به دلیل مفرح و سرگرمکننده بودن آن میباشد.
- بهبود مهارتهای بازی: که بچهها با ماهر شدن هرچه بیشتر در بازیها، در بین همسالان خود، احساس غرور میکنند.
- احساس برتری و تحت کنترل داشتن چیزها یا افراد: بچههایی که در روابط زندگی واقعی احساس ناخوشایند عدم کفایت میکنند، در فضای مجازی با غلبه در بازیها، این احساس خود را به صورت کاذب جبران میکنند.
- بعضی از بازیها، جنبه آموزشی دارد و میتوان از آن به عنوان منابع کمک درسی استفاده کرد، مثل آموزش زبان انگلیسی.
- افزایش هماهنگی بین دستها و چشمها که با نگاه کردن بر صفحه مانیتور و استفاده انگشتان بر روی کیبورد و هماهنگی آنها حاصل میشود.
- افزایش توانایی پردازش اطلاعات که باید اطلاعاتی که از طریق کامپیوتر دریافت میکنند با سرعت هرچه بیشتر پردازش کنند.
- کاهش زمان واکنش به محرکها، با توجه به پردازش سریع اطلاعات باید سریع به این اطلاعات واکنش نشان داد.
- به وسیله بازیها میتوان کامپیوتر و نحوه استفاده از آن را به نحو شیرین معرفی کرد.
- تسهیل یادگیری و توجه کودک.
- یادگیری مهارتهای گوناگون از جمله حل مسأله.
- افزایش دقت دیداری و تفکر خلاق.
- خلق داستان و نقاشی به طور آزاد
- آموزش مفاهیم و مبانی ریاضی با اشکال ساده و مختلف.
- لذت بردن از بازی، به دلیل اینکه وارد دنیایی میشوند که کنترل آن در دست آنهاست.
- پر کردن اوقات فراغت.
- تقویت مهارتهای فضایی.
- بازی بچهها با والدین.
آسیبهای روانی:
- ناتوانی در برقراری ارتباط اجتماعی: که به دلیل عدم حضور در اجتماع به خاطر بازی افراطی به وجود میآید.
- افزایش پرخاشگری: به علت حالت جنگی بودن اکثر بازیها.
- منزوی کردن بچهها: به علت مشغول چند ساعته به بازی و متوجه نشدن گذر زمان.
- آمیختگی خیال و واقعیت.
- درونگرا کردن کودکان: که براساس تحقیقات به دست آمده است.
آسیبهای ذهنی و اجتماعی:
- تنبل شدن ذهن کودکان: که به خاطر بازی با ساختنیهای دیگران و اجازه دخل و تصرف نداشتن در اصل بازی به وجود میآید.
- کاهش اعتماد به نفس: که یکی از دلایل اعتیاد به کامپیوتر میباشد.
- متزلزل شدن روابط خانواده: به دلیل گذران وقت بیش از حد با بازی.
- افت تحصیلی: که به علت کوتاهی در انجام تکالیف مدرسه و هم به علت مشغول بودن ذهن حتی در ساعاتی که بازی نمیکند، میباشد.
- این بازیها در ابتدا دارای جذابیت بوده و به مرور جذابیت آن کاهش مییابد و همین موضوع علتی میشود که کودک به دنبال بازیهای جدیدتر برود.
آسیبهای جسمی:
- آسیب به بینایی: که موجب نزدیکبینی در کودکان میشود.
- آسیب اسکلتی: که به مچ، گردن، پشت به علت استفاده طولانی به وجود میآید.
- چاقی: که به علت عدم تحرک به وجود میآید.
با توجه به آسیبهای جدی که برای فرزندان وجود دارد، والدین باید هوشیار و حساس به نشانههای اعتیاد به کامپیوتر باشند تا به موقع اقدام نمایند.
- درد به علت التهاب تاندونها در مچ دستها و گردن.
- خجالتی، مضطرب و گریزان از با جمع بودن و ترجیح به گذراندن اوقات فراغت در اتاقی مجزا و به دور از خانواده.
- افسردگی.
- تغییرات خلقی.
- عصبانیت در صورت قطع شدن بازی یا مخالفت با بازی کردن.
- پرهیز از روابط اجتماعی معمول.
- افت وضعیت تحصیلی به علت اینکه نمیتوانند تکالیف مدرسه را به خوبی انجام دهند.
- عصبانیت غیرقابل کنترل با دیدن بازیهای خشن.
- فرزندان ما در مدرسه نیستند، با بازی وقت خود را پر میکنند.
- اغلب ضعف دارند و در مدرسه به خواب میروند.
- درباره مشخصات کامپیوتر خود یا بازیهای خود دروغ میگویند و دائم به دنبال بهتر کردن دستگاه خود هستند.
- وقتی بازی نمیکنند عصبی و کلافه و بیتوجهاند.
- حال که با نکات مثبت و منفی بازیهای کامپیوتری آشنا شدیم، چهکار کنیم تا فرزندان ما دچار زیادهروی در بازی نشوند و به اعتیاد به آن گرفتار نگردند.
- کامپیوتر را از اتاق فرزند خود خارج کنید.
- کامپیوتر را در محلی که رفتوآمد در حول و حوش آن زیاد است قرار دهید.
- فاصله چشم کودک و صفحه نمایش نباید کمتر از 45 تا 70 سانتیمتر باشد.
- صفحه مانیتور کوچک باشد.
- نور صفحه نمایش کم باشد.
- چشمها مسلط به صفحه باشد.
- نور اتاق باید در حدی باشد که زنندگی نور صفحه را به حداقل برساند.
- از پوشش برای صفحه نمایش استفاده شود.
- زاویه بین ساق پا و ران نباید بیش از 90 درجه باشد.
- صفحه نمایش نباید طوری باشد که مدام گردن به عقب و جلو خم شود.
- برای استفاده از کامپیوتر برنامهریزی کنید.
- طرز کار با کامپیوتر را یاد بگیرید.
- با بازیها آشنا شوید و بدانید اینکه هر بازی برای چه سنی اشت، در این مورد میتوان از کارشناسان راهنمایی گرفت.
- فرزند خود را در خرید بازی کامپیوتری راهنمایی کنید.
- در مورد آسیبهای مخرب استفاده افراطی از بازیها با کودک خود صحبت کنید.
- فرزندان باید بدانند از کامپیوتر مانند دیگر وسایل زندگی به طور متعادل باید استفاده کرد.
- قضاوت در مورد بازیها را به بعد از انجام آن بازی موکول کنید.
- از کودک خود بخواهید تا بازی مورد علاقهاش را به شما نشان دهد.
- بازیهایی را که جنبه آموزشی و جذاب دارد برای فرزندتان بخرید مثل بازیهای فکری و معمایی.
- از بازیها به عنوان جایزه و ایجاد انگیزه برای انجام تکالیف مدرسه و منزل استفاده کنید.
- زمان بیشتری را با فرزندان خود بگذرانید و با آن ها صمیمی باشید.
- والدین، فرزندان خود را در بازیها همراهی کنید یا بازی را به صورت دستهجمعی با اعضای خانواده ترتیب دهید.
- در کنار استفاده از کامپیوتر، تحرک و ورزش نیز باید وجود داشته باشد.
- فرزندان خود را از برنامههای کنترل نشده «چت روم» دور نگهدارید.
- دوستان اینترنتی فرزندان خود را شناسایی کنید.
- مراقب باشید که فرزندان شما چه مطالبی از اینترنت را تکثیر میکنند.
- کلمات رمزی و شماره کارت اعتباری خود را به کامپیوتر ندهید.
- بعدازظهر روزهای تعطیل به کودک اجازه دهید تا از بازی سیر شود.
- در صورت ناموفق بودن روشهای مثبت برای کنترل و محدودیت بازی کودک با کامپیوتر، از پیامدهای منفی مثل قفل کردن کامپیوتر استفاده کنید و به او بفهمانید که این نتیجه سوءاستفاده از امکانات است.
- برای محرومیت استفاده زمان و مدت مشخص کنید