فصل جدید آموزش و پرورش

بسمه تعالی

 فصل جدید آموزش و پرورش

اقرا باسم ربک الـذی خـلـق , خـلـق الا نـسـان من علق , اقرا و ربک الا کرم الذی علم بالقلم , علم الا نسان ما لم یـعـلـم

 سال تحصیلی91-1390 بعد از سه ماه تعطیلی  مدارس آغاز شده است .  انتظار می رود  همه دانش آموزان و مربیان   پس از استراحت و وقفه سه ماهه  با  انرژی و توان حداکثری کار با ارزش و مقدس خود  را مجدانه و با شور و هیجان   شروع کنند. خصوصا در مورد  نونهالانی که برای اولین بار پا به عرصه  تعلیم وتربیت می گذارند . فعالیتی در حوزه انسانی  که  قابل قیاس با سایر فعالیت ها نیست و  منحصر به  فرد  و بی بدیل است  .ومایه حرکت ،  رشد وتعالی ، و پرورش استعدادها ی خدادادی و بالقوه ای است  که ظهور و بروز آن ها تنها در سایه فعالیت های  آموزشی و مدرسه ای امکان پذیر است .

  .شروع  سال   تحصیلی  از  یک  طرف انگیزه ای برای مربیان و معلمان است که با مرور گذشته و وارسی عملکرد آموزشی ، با برطرف کردن نواقص و ضعف های آشکار و پنهان خود  تلاش و تقلای  جدیدی  را آغاز کنند  ، به نحوی که در سال  جدید بتوانند بیشتر ازگذشته بازده خود را ارتقاء دهند.هر حرکتی شروع و آغازی دارد وبه عبارتی بهاری  و فصل شکوفایی و بهار مدرسه مهر ماه است .ماه شکفتن ،ماه شور و نشاط و ماه پیوستن دانش آموزان  به  خیل عظیم جستجو گران و  یادگیرندگان  دانش  و تفکر ، همان گونه که خداوند تبارک و تعالی اولین جملاتش را که با پیامبر عظیم الشان در میان می گذارد با   خواندن ، آموختن ، علم و دانش  آغاز    می کند .

          کار تعلیم و تربیت  چند وجهی و پیچیده است و هیچ کس نمی تواند علیرغم همه سوابق و تجربیات خود  ادعای تمام و کمالی دراین حوزه  داشته باشد و   بپذیریم که در این عرصه گسترده   هر قدر هم  که توجه وتمرکز  داشته ایم ولی باز باید به طور نسبی، به کار خود اطمینان داشته باشیم . اگر غیر از این باشد  و توجهی  به  این   فرایند نکنیم .نباید خود را مربی  دانسته  و ادعای تعلیم و تربیت ،   به دلیل آن که متربیان نیازهای به روز و جدیدی   دارند که  با گذشته   متفاوت است و نیازهای جدید را نمی توان  به تنهایی  با مدل های گذشته پاسخ داد.   روند های آموزشی و   فرایند تدریس مرتب در حال پیشرفت و در مسیر   پلکان ترقی قرار دارند .    تغییر  و تحولات آموزشی هم پای تحولات علمی و اجتماعی در حرکت اند و نمی توانند خود را جامانده یا دورتر از آن نگه دارند .      

    اولا ما در کجای این تغییر و تحول قرار داریم و از طرف دیگر برای پیمودن این مسیر چقدر خود را متعهد ومعتقد به آن می دانیم؟   در طول تابستان و   تعطیلات سه ماهه علی القاعده  ضمن بررسی گذشته باید برنامه های سال جدید را  طراحی و  مرور کرده و یرای اجرای آن از آمادگی های کافی  برخوردار   باشیم.  منابع جدید ی که بتواند بهتر از قبل در رساندن مفاهیم کمک کننده باشد،  را شناسایی ومورد  استفاده قرار دهیم .  در تمام حوزه های علمی هر سال انتشارات و  کتاب های جدیدی دیده می شود که باید معلم با این قافله شتابان همراهی کند . شاید قابل قیاس نباشد، اما به جهت روشن شدن بحث مفید است . .مثل تولید کننده ای که نتواند  نیاز مصرف کننده اش را بشناسد و همچنان    به تولید محصول خود ادامه دهد. مطمئنا بعداز مدت کوتاهی که چندان هم دیر نخواهد بود از گردونه رقابت   حذف  خواهد شد و دیگران به سرعت جای آن ها را خواهند گرفت.  و حتی ممکن است در دوره ای محصولات او مورد رضایت مشتریانش باشد  اما نباید دل خوش کند و مطمئن از موقعیت اش ،  بلکه دقیقا    با وضعیت به  روز   شده مصرف کنندگانش حرکت کند .   ذائقه و نظرات مصرف کنندگان ثابت نیست به   همین  دلیل  پیگیری نظرات آن ها لازم و ضروری به نظر می رسد .

.یکی از مسایلی که می تواند به افزایش انگیزه های تحصیلی دانش آموزان کمک کننده باشد   همت مسئولین مدرسه برای زیبا سازی و توجه به کاربرد رنگ و جلوه و نمای داخلی و بیرونی و به طور کلی ابعاد فیزیکی و روان شناختی فضای مدرسه است .مدرسه زیبا به طور ناخودآگاه حس زیبایی شناختی دانش آموز را تحریک می کند و نمی توان به این مقوله بی تفاوت بود  زیرا ما چه بخواهیم و چه نخواهیم تاثیرات مثبت یا منفی خود را برجای می گذارد . واین تاثیرات بر روی آموزش و یادگیری موثر خواهد بود.

   از یک جنبه مدرسه ،  موسسه ای  خدماتی آموزشی  محسوب  می شود که انتظار  می رود به نحو احسن بتواند خدمات خود را به دانش آموزان و خانواده هایشان ارایه نماید .از بهترین شیوه ها  و  روش هاو    امکانات وتکنولوژی آموزشی به روز شده  برای ارایه و انتقال اطلاعات استفاده کند.مطمئنا این  هزینه ها به  نوعی سرمایه گذاری محسوب می شود  و در برخورد با دانش آموزان باید جنبه های  روان شناختی و ارتباطی را به خوبی مورد استفاده قرار دهند،  فعالیتی که به طور متمرکز در مراکز تربیت معلم ورشته های مرتبط  دانشگاهی روی آن بحث و واحدهای درسی زیادی ارایه می شود .

. از جنبه دیگرخانواده  ها و  دانش آموزان نیز لازم است  نسبت به امر آموزش احساس تکلیف کنند و این موضوع مساله ای است که باید  با مشارکت تمامی  افراد  مرتبط  انجام پذیرد  و البته هریک به سهم خود .اگر صحبت از آمادگی اولیاء مدرسه می شود باید به همان میزان  انتظار همفکری همدلی و همراهی داشت   .مدرسه بدون حضور موثر خانواده ها کم رنگ وکم اثر خواهد بود و  باید این  باور در ذهن  همه تثبیت شود که مدرسه یعنی شرکت تعاونی که برای رسیدن به اهداف خود باید سهم اعضاء روشن باشد و هر کس در جایگاه خود باید به  وظیفه اش عمل نماید  و به نظر می رسد اگر تا کنون شاهد افت تحصیلی یا شکست دانش آموز  در مدارس  بوده ایم  باید  بخشی از  این شکست را   نتیجه ناهماهنگی اولیاء  مدرسه و   خانه وخانواده   بدانیم .  معمولا دانش آموزان  در شروع   سال  تحصیلی ا ز  انگیزه های کافی  برخوردارند و باید با  همت اولیاء خانه  و مدرسه این آمادگی را حفظ و و افزایش داد .   عدم غفلت از فعالیت های  جاری دانش آموزان ،نظارت و کننرل محسوس و غیر محسوس ،ارتباط تنگاتنگ و   مداوم   با مدرسه و اطلاع از کیفیت و کمیت بازده و نتایج تحصیلی   دانش  آموزان  و شناسایی نقاط  ضعف و قوت  آن ها  در  طول سال تحصیلی  می تواند برای  به دست  آوردن بهترین نتایج کمک کننده باشد  .واین کار بهتر است از همان  روزهای  اول  درس و مدرسه انجام شود .    روندهای  آموزشی  پیوستگی و تسلسل دارند اگر دانش  آموزی   در یکی از دروس مثلا ریاضی عقب ماندگی پیدا کند و مباحثی  را  بنا  به دلایلی متوجه نشود مطمتنا مباحث جدید را دریافت نخواهد کرد    به همین دلیل  بسیاری از دانش آموزان بعد از مدتی به فکر جبران افتند  اما قادر به انجام آن نمی شوند  صرفا به دلیل آن که در یادگیری مباحث قبلی کوتاهی داشته اند . یکی دیگر از اموری که می تواند در فرایند آموزش تسهیل کننده باشد    داشتن برنامه ریزی درسی  از ابتدای سال تحصیلی  است . تجربیات آموزشی  ما حاکی از آن است که دانش آموزان بعد از مدتی که از شروع سال تحصیلی می گذرد و چندان هم دیر نیست دچار رکود و روز مره گی می شوند و همین مساله آن ها را به سمت عقب ماندگی در مباحث کشانده و در نهایت از جبران آن باز می مانند .   .برنامه ریزی درسی از هدر رفت اوقات فراغت و بیکاری دانش آموز جلوگیری خواهد کرد  اوضاع او را ساماندهی می کند و به نوعی غیر مستقیم دانش آموز وادار  می شود   پیوسته تر و هماهنگ تر عمل نماید گرچه . شاید در این مقاله کوتاه نتوانیم بحث مهم برنامه ریزی را به درستی تعریف کنیم  و لازم است   در مقاله ای جداگانه به ابعاد مختلف آن یپردازیم .به امید موفقیت مربیان و متربیان در رسیدن به اهداف عالی آموزشی و پرورشی در سال تحصیلی جدید

والسلام . محمد رضا کوثری

مشاور مجتمع آموزشی امام خمینی (ره) سوریه – دمشق شهریور 1390.